Σύμπαν και άνθρωπος

Όλα στο σύμπαν αφορούν τη μεταμόρφωση.Η ζωή μας μοιάζει με τις σκέψεις που τη διαμορφώνουν.

Μάρκος Αυρήλιος

Πέμπτη 18 Οκτωβρίου 2012

Ουπανισάντ

Οι Ουπανισάδες αποτελούν ένα σύνολο αρχαίων ινδουιστικών φιλοσοφικών κειμένων, γραμμένων στη σανσκριτική γλώσσα, που απαρτίζονται από μια σειρά αλληγορικών ιστοριών άμεσα συνδεδεμένων με την ιερή γνώση, καθώς διαπραγματεύονται μια σειρά από μεταφυσικά ερωτήματα, όπως η προέλευση του σύμπαντος, η φύση και η ουσία της ανεκδήλωτης θεότητας και των εκδηλωμένων θεών, η σχέση πνεύματος και Ύλης, η παγκοσμιότητα του Νου και η φύση της ανθρώπινης ψυχής και του Εγώ, ενώ η φιλοσοφία τους εστιάζεται στην αρχή της ταύτισης του Άτμαν, της ατομικής ψυχής με το Μπράχμαν, την καθολική ψυχή του παντός. Ονομάζονται και Βεντάντα, που σημαίνει το τελευταίο μέρος των Βεδών, καθώς αποτελούν στην ουσία το συμπλήρωμα και το τέλος κάθε μίας από τις τέσσερις Βέδες. Το φιλοσοφικό σύστημα Βεντάντα που αναπτύχθηκε μέσα από τις πραγματείες των Ουπανισάδων, είναι η μεγαλύτερη σε απήχηση από τις έξι σχολές του Ινδουϊσμού. Η σημασία τους για την ινδική σκέψη είναι δε τόσο μεγάλη που είναι ανάλογη με τη σημασία του Πλάτωνα ή του Αριστοτέλη για τη Δύση. Ωστόσο οι συντάκτες τους παραμένουν ανώνυμοι δίχως να υπάρχουν σαφείς αναφορές σε συγκεκριμένα ονόματα. Η ίδια η λέξη «Ουπανισάντ» μεταφράζεται ως "εσωτερική δοξασία" ή ερμηνεία των Βέντα με τις μεθόδους των Βεντάντα ενώ οι Ινδοί ερμηνεύουν τον όρο ως εξής: "Eκείνο που καταστρέφει την άγνοια και παράγει την απελευθέρωση" του πνεύματος, μέσω της γνώσης της υπέρτατης, αν και απόκρυφης, αλήθειας". Παρ'όλο που τα κείμενα δεν είναι έμμετρα, ωστόσο η πρόζα τους διατηρεί κάποιον ρυθμό.

Αν και υπολογίζεται ότι οι Ουπανισάντ πρέπει να είναι πολύ αρχαίες, ωστόσο οι ανατολιστές δεν τους αποδίδουν χρονολογία μεγαλύτερη από το 600 Π.Κ.Ε. ΄Εχουν αναγνωριστεί περίπου 150 από αυτές αν και δεν έχουν παραμείνει ανόθευτες πάνω από είκοσι. Από αυτές οι κυριότερες είναι οι εξής: Aϊτρέγια (Aitreya), Μπρχανταρανιάκα (Brhadaranyaka), Τσαντόγια (Chandogya), Ίσα(Isa), Κάθα (Katha), Καουσιτάκι(Kausitaki), Κένα (Kena), Μάιτρι (Maitri), Μουντάκα (Mundaka), Πράσνα (Prasna), Σβετασβάταρα (Svetasvatara), και Ταϊτιρίγια(Taitiriya).

Ωστόσο, από το γεγονός ότι στις Ουπανισάντ δεν υποστηρίζεται πουθενά η ανωτερότητα των βραχμάνων ως κάστας συμπεραίνεται ότι πρέπει να προηγούνται κατά πολύ της γέννησης του Βουδισμού. Αντίθετα, η σημερινή δεύτερη κάστα, των Κσατρίγια, των πολεμιστών, είναι εκείνη που υμνείται στις αρχαιότερες από αυτές. Όπως αναφέρει ο καθηγητής Κάουελ στο έργο του Έλφιστον Ιστορία της Ινδίας, «αποπνέουν μια ελευθερία του πνεύματος άγνωστη σε οποιοδήποτε παλαιότερο έργο εκτός της Ριγκ-Βέδα. Οι μεγάλοι δάσκαλοι της ανώτερης γνώσης και οι βραχμάνοι συνεχώς εμφανίζονται να πηγαίνουν στους βασιλείς Κσατρίγια για να γίνουν μαθητές τους». Οι Βασιλείς Κσατρίγια στην αρχαία εποχή ήταν κάτι αντίστοιχο των βασιλέων Ιεροφαντών στην αρχαία Αίγυπτο. Ήταν οι εκλεκτοί που κατείχαν την ύψιστη θεία γνώση και σοφία, όντας ενσαρκώσεις των πρωταρχικών θείων καθοδηγητών, των Ντχιάνι Μπούντχα ή Κουμάρα.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΟΥΠΑΝΙΣΑΔΩΝ

Μετά την ολοκλήρωση των πρώτων βεδών (γύρω στο 1000 π.Χ.) η βεδική θρησκεία άρχισε να αποκτά έναν ολοένα και πιο φορμαλιστικό χαρακτήρα συνδεδεμένο στενά με τους κοινωνικούς περιορισμούς που χαρακτήριζαν το σύστημα των καστών ή βάρνα ο οποίος και αποτυπώνεται καλύτερα στα κείμενα των βραχμάνας που ακολούθησαν μέχρι περίπου το 800 Π.Κ.Ε Φυσικό ήταν να προκληθούν αντιδράσεις οι οποίες εκφράστηκαν αρχικά μέσα από τη θρησκεία.H αίσθηση εσωτερικού κενού και ματαιότητας των εξωτερικών τελετουργιών μεγάλωνε όλο και περισσότερο με αποτέλεσμα ένα νέο κύμα εσωτερικής αναζήτησης να αρχίσει να εξαπλώνεται στη Βόρεια Ινδία. Πολλοί στοχαστικά προσανατολισμένοι βραχμάνοιαποφάσισαν να εγκαταλείψουν τη ζωή στις πόλεις και άρχισαν να αποσύρονται στα δάση για να συντάξουν τα πρώτα αληθινά στοχαστικά κείμενα, τις Αρανυάκας(900-800 Π.Κ.Ε) τα οποία αποτέλεσαν τον πρόγονο των Ουπανισάδ. Ουπανισάδ σημαίνει κάθομαι με αφοσίωση κοντά στο διδάσκαλο υποδηλώνοντας έτσι τη στροφή προς ένα μυστικιστικό τύπο θρησκείας, όπου τον πρώτο ρόλο κατέχει η προφορική διδασκαλία. Ο δάσκαλος-αναζητητής ονομάζεται εδώ Ρίσι(άγιος ή σοφός) και αντικείμενο της αναζήτησής του είναι η απελευθέρωση(moksha ή mukti). Είναι εμφανές ότι τα Ουπανισάδ δεν στοχεύουν στην ίδρυση μιας καινούργιας θρησκείας αλλά στην εσωτερική αφύπνιση του Άτμαν, του βαθύτερου θεμέλιου του εγώ, και στη βίωση της ενότητάς του με την παγκόσμια ψυχή ή ουσία, το Μπράχμαν.

Τα Ουπανισάδ αποτελούν το τέλος και την ολοκλήρωση του βεδικού κύκλου. Πρόκειται για μία αληθινή επανάσταση που ωστόσο διατηρείται μέσα στα όρια της βεδικής θρησκείας χωρίς να τη χαρακτηρίζει κάποια ανοιχτή εναντίωση στους θεούς και στους εξωτερικούς τύπους λατρείας, το οποίο θα σήμαινε τη μοιραία διάρρηξη των δεσμών με τη βεδική θρησκεία και με τον Ινδουισμό. Αυτό επρόκειτο να γίνει γύρω στο 500 Π.Κ.Ε , όταν ο Βούδας που ήταν και ο ίδιος ένας rishi-αναχωρητής ίδρυσε μία καινούργια θρησκεία. Από αυτή την άποψη ο Βουδισμός μπορεί πράγματι να θεωρηθεί ως η ύστατη συνέπεια και κατά κάποιο τρόπο η ολοκλήρωση της ουπανισαδικής επανάστασης που αποτέλεσε τη θρησκευτική αντίδραση ενάντια στη δομή μιας κοινωνίας που καταπιέζονταν από το σύστημα των Καστών.



Πηγές

* Πελεγρίνης Θ. 2009, Λεξικό Της Φιλοσοφίας, Ελληνικά Γράμματα]], Αθήνα. * Μπλαβάτσκυ Έλενα Π. 1995, Βίβλος Αποκρυφισμού, Κέδρος, Αθήνα. * Harpers, Εγκυκλοπαίδεια Μυστικιστικών και Παραφυσικών Εμπειριών, Άνουβις, Αθήνα.

Μπέγζος Μ. 2000, θρησκειολογικό Λεξικό, Ελληνικά γράμματα, Αθήνα.

http://www.innerpedia.gr/
http://pros-anazhthsh-thaym.pblogs.gr/

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου