Αφιέρωμα: Βελονισμός - μία αρχαία, όσο και παράδοξη θεραπευτική μέθοδος - μέρος Β'

Για την κατανόηση της παραδοσιακής κινέζικης φιλοσοφίας, η οποία διαδραματίζει τον κύριο ρυθμιστικό ρόλο στην κινέζικη ιατρική, θα έπρεπε ο ορθολογιστής Ευρωπαίος να παραμερίσει προσωρινά τη σκεπτικιστική του νοοτροπία, και να μπορέσει να ακούσει αυτά που ένας τόσο αρχαίος πολιτισμός πρεσβεύει.

Παραδοσιακή κινέζικη ιατρική και βελονισμός

Η εμφύσηση της διπολικής ζωτικής ενέργειας, αποτέλεσε τη ζωοδότρα δύναμη στη γέννηση του ανθρώπου. Η ενέργεια αυτή που έχει σαν φύση, αιτία και αποτέλεσμα την αδιάκοπη ροή και ισορροπία των αντιθέτων, κυκλοφορεί μέσα στον άνθρωπο, δίνοντάς του τη δύναμη να τρώει, να κοιμάται, να γελά, να κλαίει, να ζει. Ο άνθρωπος συγγενεύει «εξ ενεργείας» με όλη τη φύση, όλο τον ιδεατό και υλικό κόσμο, που δημιουργήθηκε από το συνδυασμό και την κυκλική ροή των αντιθέτων Γιν και Γιανγκ. Συνεπώς, μόνο η αρμονία του με αυτό το σύνολο μπορεί να αποτελέσει ικανή συνθήκη για την ομαλή κυκλοφορία της ενέργειας μέσα του. Επειδή αυτό δεν είναι συχνά δυνατό, λόγω της πολυπλοκότητας των παραγόντων που επεμβαίνουν στη ζωή και ειδικότερα την υγεία του ανθρώπου, δημιουργείται η ασθένεια, η οποία είναι ένοικος όχι μόνο του σώματος, αλλά και της ψυχοπνευματικής δομής του ανθρώπου.

Ασθένεια είναι λοιπόν κατά την παραδοσιακή κινέζικη ιατρική το αποτέλεσμα της διαταραχής στη ροή της ζωτικής δύναμης μέσα στα κανάλια που αυτή ρέει, στο σώμα. Η πολικότητα της ρέουσας ενέργειας μεταβάλλεται διαρκώς κατά τη διαδρομή της μέσα στους μεσημβρινούς (κανάλια ενέργειας). Έτσι η ενέργεια μεταβάλλεται από «Γιν μέσα στο Γιν» έως «Γιανγκ μέσα στο Γιανγκ». Η επίδραση ενός βλαπτικού (μη αρμονικού) παράγοντα στο σωματικό, ψυχικό ή πνευματικό επίπεδο, προκαλεί αρχικά μια διαταραχή στη ροή του Γιν και του Γιανγκ. Η ενέργεια διαταράσσεται στο μεσημβρινό αυτό, που είναι πιο ευαίσθητος ή συγγενεύει περισσότερο με τη φύση του βλαπτικού ερεθίσματος. Με την κινητοποίηση μιας δυνατής ζωτικής δύναμης, η ενεργειακή κυκλοφορία αποκαθίσταται αυτόματα και ο οργανισμός δεν τίθεται υπό δοκιμασία. Σε αποτυχία των αυτόματων θεραπευτικών μηχανισμών του σώματος όμως, η ενέργεια συνεχίζει να μπλοκάρεται, επηρεάζει δευτερογενώς και άλλους μεσημβρινούς, με τελικό αποτέλεσμα την αποδιοργάνωση του Γιν και του Γιανγκ και την εδραίωση μιας χρόνιας νόσου.

Ισορροπία Γιν και Γιανγκ

Ισορροπία γιν και γιανγκ

Σύμφωνα με την αρχή ότι τα Γιν και Γιανγκ αποτελούν την έκφραση των αντιθέτων, χαρακτηρίζεται ως Γιν η κατεύθυνση προς τα μέσα και κάτω, που αντιπροσωπεύει το αρνητικό, το αδύναμο και άτονο, το νερό, το συναίσθημα, τη σελήνη, τη νύχτα, το κρύο, τη γυναίκα, το κλάμα και τον ήπιο εξασθενητικό πόνο. Το Γιανγκ αντίθετα, κατευθύνεται προς τα επάνω και έξω και αντιπροσωπεύει το θετικό, το δυνατό και έντονο, τη φωτιά, τη λογική, τον ήλιο, την ημέρα, τη ζέστη, τον άντρα, το γέλιο και τον οξύ δυνατό πόνο. Ο συνδυασμός των δύο αντιθέτων εννοιών, φαίνεται παντού στη φύση, και η ίδια μας διδάσκει την εναλλαγή τους (ημέρα νύχτα, χειμώνας καλοκαίρι, κ.λ.π.), αλλά και την ισορροπία τους. Σε διαταραχή τους (π.Χ. φωτιά στα δάση: Γιανγκ), επηρεάζεται όλο το σύστημα, νοσεί το περιβάλλον, (ανομβρία, ισοπέδωση καιρικών συνθηκών : καταπίεση Γιν), νοσεί ο άνθρωπος.

O νόμος της εναλλαγής του Γιν και του Γιανγκ ισχύει και στο ανθρώπινο σώμα. Ανάλογα με την κατεύθυνσή τους, τη θέση και το όργανο με το οποίο συνδέονται, οι μεσημβρινοί είναι Γιν ή Γιανγκ. Όλοι οι μεσημβρινοί της πρόσθιας επιφάνειας του σώματος κατευθύνονται προς τα επάνω (θεωρούμε ότι το άτομο έχει τα χέρια υψωμένα στον ουρανό) και είναι Γιν, ενώ οι μεσημβρινοί της οπίσθιας επιφάνειας κατευθύνονται προς τα κάτω και είναι Γιανγκ. Επιπρόσθετα, τα όργανα διακρίνονται σε συμπαγή και είναι Γιν (ήπαρ, καρδιά, σπλήνα, πνεύμονες, νεφροί) και κοίλα που είναι Γιανγκ (χοληδόχος κύστη, λεπτό έντερο, παχύ έντερο, στομάχι, ουροδόχος κύστη). Τα όργανα αυτά χαρακτηρίζουν τους δέκα κύριους μεσημβρινούς. Υπάρχουν άλλα δύο κανάλια, το κανάλι του περικαρδίου και του τριπλού θερμαστή (όργανα άγνωστα στη δυτική ιατρική), τα οποία όμως θα μπορούσαν να ταυτιστούν με το συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό σύστημα, αφού αντιστοιχούν στις ίδιες λειτουργίες. Τα σπλαχνικά τμήματα των καναλιών, πορεύονται κεντρικά εσωτερικά και από την ένωσή τους προκύπτουν δύο έξτρα μεσημβρινοί: Ο Du που είναι Γιανγκ και διασχίζει τη σπονδυλική στήλη από πίσω και προς τα πάνω και ο Ren που είναι Γιν και έχει την ακριβώς αντίθετη πορεία. Υπάρχουν τέλος ακόμα έξι δευτερεύοντες μεσημβρινοί που δεν έχουν δικά τους βελονιστικά σημεία, ερεθίζονται μέσω των άλλων μεσημβρινών και έχουν μεγάλη σημασία στη θεραπεία, αλλά και τη διάγνωση των παθήσεων.

Η κυκλοφορία του chi στους δώδεκα βασικούς μεσημβρινούς

Η κυκλοφορία του chi στους δώδεκα βασικούς μεσημβρινούς

Στο σύμπαν κυριαρχούν οι νόμοι των αριθμών. Για την παραδοσιακή κινέζικη ιατρική, ο αριθμός 5 έχει μεγάλη σημασία. Η φύση, σύμφωνα με την παράδοση αυτή, αποτελείται από το συνδυασμό πέντε στοιχείων. Τα στοιχεία αυτά είναι: το ξύλο (συκώτι - χολή), η φωτιά (καρδιά λεπτό έντερο), η γη (σπλήνας - στομάχι), το μέταλλο (πνεύμονες παχύ έντερο), και το νερό (νεφροί ουροδόχος κύστη). Όχι μόνο τα όργανα, αλλά και οι διάφοροι ιστοί αντιστοιχούν στα πέντε στοιχεία. Επίσης κάθε αισθητήριο όργανο αντιστοιχεί και σε ένα στοιχείο.

Τα 5 στοιχεία και η αντιστοιχία τους με όργανα και ιστούς γιν και γιανγκ

τα 5 στοιχεία και η αντιστοιχεία τους με όργανα και ιστούς γιν και γιανγκ

Ο ρόλος του βελονιστή είναι δύσκολος. Μόνο εάν είναι πραγματικά γνώστης αυτής της φιλοσοφίας θα μπορέσει να συνδυάσει τα διάφορα επιμέρους στοιχεία, για να θέσει σωστή διάγνωση που θα αφορά την θεραπεία του ασθενή κι όχι των συμπτωμάτων του. Για τη διάγνωση, εκτός από την προσεκτική παρατήρηση και το διάλογο που θα γίνει με τον ασθενή, χρησιμοποιείται και η εξέταση της γλώσσας ή του δέρματος, ψηλάφηση του σφυγμού που αντιστοιχεί σε κάθε όργανο (παραδοσιακός τρόπος διάγνωσης που ελέγχει κατά πόσο ένας μεσημβρινός είναι περισσότερο Γιν ή Γιανγκ απ' όσο θα έπρεπε) και προσπαθεί μετά να δει μέσα από τον ασθενή, την εναλλαγή των αντιθέτων και τον συνδυασμό των στοιχείων.

Τα 5 στοιχεία αλληλεπιδρούν μεταξύ τους με διάφορους τρόπους.

η αλληλεπίδραση των 5 στοιχείων μεταξύ τους

Κόκκινο βέλος: εσωτερική προωθητική επίδραση
Μαύρο βέλος: εσωτερική επιρροή και υπερ-επιρροή
Μπλε βέλος: αντίθετη επίδραση

Ας δούμε όμως ένα παράδειγμα διάγνωσης, που μπορεί να δώσει ένας βελονιστής χρησιμοποιώντας τα στοιχεία που έχουν αναφερθεί (Acupunkture, George T. Lewith 1987): Στην κατηγορία των αρθρίτιδων που είναι ασθένειες Bi (μπλοκαρισμένη ενέργεια), ο πόνος μπορεί να εμφανίζεται περιφερόμενος (περιφερόμενο Bi). Ο ιστός δε, αν είναι σε φλεγμονή δικαιολογεί ένα «θερμό Bi» και η δυσκαμψία ένα «σκληρό Bi». Τα είδη των αρθρίτιδων κατατάσσονται έτσι σε επώδυνο σκληρό Bi, περιφερόμενο θερμό Bi, και επώδυνο Bi. Το πρώτο αντιστοιχεί στην χρόνια φλεγμονώδη αρθρίτιδα, ενώ το τελευταίο και κυρίως το δεύτερο στην οξεία φάση αυτής. Στο «επώδυνο σκληρό Bi» η γλώσσα του ασθενή είναι λεπτή, λευκή και λιπαρή, ερεθισμένη, με ορατά σημάδια από τα δόντια. Ο σφυγμός παρουσιάζεται αδύναμος και τα μέλη ανακουφίζονται από τοπική θερμότητα και μόξα (είδος βελονιστικής πρακτικής που συνδυάζει τη θερμότητα με τον ερεθισμό των βελονιστικών σημείων.
 http://www.pathfinder.gr/