Ο Θεός προϊόν ανθρώπινης αδυναμίας και η Βίβλος πρωτόγονοι παιδαριώδης θρύλοι

*

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν έγραψε αυτήν την επιστολή στην Γερμανία, στις 3 Ιανουαρίου 1954, προς τον φιλόσοφο Ερικ Γκουτκιντ, στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, αφότου διάβασε το βιβλίο του με τίτλο: «Διάλεξε Ζωή: Η βιβλική έκκληση για εξέγερση».

Η διάσημη φράση του "Ο Θεός δεν παίζει ζάρια" έκανε πολλούς να νομίζουν ότι ο Άλμπερτ Αϊνστάιν ήταν θρησκευόμενος.

Αυτό όμως απέχει από την αλήθεια, όπως αποκαλύπτει με σαφήνεια η λεγόμενη "Επιστολή του Θεού", ένα γράμμα που έστειλε ο Γερμανός φυσικός στον φιλόσοφο Έρικ Γκούτκινντ το 1954, για το έργο του "Η Επιλεγμένη Ζωή: Το Βιβλικό Κάλεσμα στην Επανάσταση".

Πρωτότυπο

*

Αρχικό κείμενο στα γερμανικά

Princeton, 3.1. 54

Lieber Herr Gutkind!

Angeregt durch wiederholte Anregung (Aufforderungen) Bouwers habe ich in den letzten Tagen viel gelesen in Ihrem Buche, fόr derren Sendung ich Ihnen sehr danke. Was mir dabei besonders auffiel war dies. Wir sind einander inbezug auf die faktischen Einstellung Einstellung zum Leben und zur menschlichen Gemeinschaft weitgehend identisch: Ihr V Ideal mit dem Streben nach Befreiung vom ich-gesteuerten Wόnschen, Streben nach Verschφnderung und Veredelung des Daseins mit Betonung des rein Menschlichen, wobei das leblose Ding nur als Mittel anzusehen ist, dem keine lohnenswerte Funktion angerechnet werden darf (Diese Einstellung ist es besonders, die uns als echt "unamerican attidute" verbindet.)

Trotzdem hδtte ich mich ohne Brouwers Ermunterung nie dazu gebracht, mich irgendwie eingehend mit Ihrem Buch zu befassen, weil es in einer fόr mich unzugδnglichen Sprache geschrieben ist. Das Wort Gott ist fόr mich nichts als Ausdruck und Produkt menschlicher Schwδchen, die Bibel eine Sammlung ehrwόrdiger aber doch reichlich primitiver Legenden. Keine noch so feinsinnige Auslegung kann (fόr mich) etwas daran δndern. Diese ungenannten Auslegungen sind naturgemδss hφchst mannigfaltig und haben so gut wie nichts mit diesem Urtext zu schaffen. Fόr mich ist die unverfδlschte jόdische Religion wie alle anderen Religionen eine Incarnation des primitiven Aberglaubens. Und das jόdische Volk, zu dem ich gerne gehφre und mit dessen Mentalitδt ich tief verwachsen bin, hat fόr mich doch keine andersartige Originitδt als alle anderen Vφlker. Soweit meine Erfahrung reicht ist es auch um nichts besser als andere menschliche Gruppen wenn es auch durch Mangel an Macht gegen die schlimmsten Auswόchse gesichert ist. Somit kann ich nichts "Auserwδhltes" an ihm wahrnehmen.

άberhaupt empfδnde ich es schmerzlich, dass Sie eine priveligierte Stellung beanspruchen und sie durch zwei Mauern des Stolzes zu verteidigen suchen, eine δussere als Mensch und eine innere als Jude. Als Mensch beanspruchen Sie gewissermassen einen Dispens von der sonst akzeptierten Kausalitδt, als Jude ein Privileg fόr Monotheismus. Aber eine begrenzte Kausalitδt ist όberhaupt keine Kausalitδt mehr, wie wohl quasi unser wunderbarer Spinzo mit aller Schδrfe erkannt hat. Und die animistische Auffassung der Naturreligionen ist im Prinzip durch Monopolisierung nicht aufgehoben. Durch solche Mauern kφnnen wir nur zu einer gewissen Selbsttδuschung gelangen; aber unsere moralischen Bemόhungen werden durch sie nicht gefφrderdert. Eher das Gegenteil.

Nachdem ich Ihnen nun ganz offen unsere Differenzen in den intellektuellen άberlegungen ausgesprochen habe, ist es nun doch klar, dass wir uns ein Wiesentlichen ganz nahe stehen. nδmlich in den Bemόhungen menschlichen Verhaltens. Das Trennende ist nur intellektuelles Beiwerk oder die "Rationalisierung" in Freud'scher Sprache. Deshalb denke ich, dass wir uns recht wohl verstehen wόrden, wenn wir όber konkrete Dinge uterhielten.

Mit freundlichen Dank und besten Wόnschen,

Ihr A. Einstein.

.

Από μετάφραση στα Αγγλικά

Princeton, 3. 1. 1954
Dear Mr Gutkind,
Inspired by Brouwer's repeated suggestion, I read a great deal in your book, and thank you very much for lending it to me. What struck me was this: with regard to the factual attitude to life and to the human community we have a great deal in common. Your personal ideal with its striving for freedom from ego-oriented desires, for making life beautiful and noble, with an emphasis on the purely human element. This unites us as having an "unAmerican attitude."
Still, without Brouwer's suggestion I would never have gotten myself to engage intensively with your book because it is written in a language inaccessible to me. The word God is for me nothing more than the expression and product of human weakness, the Bible a collection of honorable, but still purely primitive, legends which are nevertheless pretty childish. No interpretation, no matter how subtle, can change this for me. For me the Jewish religion like all other religions is an incarnation of the most childish superstition. And the Jewish people to whom I gladly belong, and whose thinking I have a deep affinity for, have no different quality for me than all other people. As far as my experience goes, they are also no better than other human groups, although they are protected from the worst cancers by a lack of power. Otherwise I cannot see anything "chosen" about them.
In general I find it painful that you claim a privileged position and try to defend it by two walls of pride, an external one as a man and an internal one as a Jew. As a man you claim, so to speak, a dispensation from causality otherwise accepted, as a Jew the privilege of monotheism. But a limited causality is no longer a causality at all, as our wonderful Spinoza recognized with all incision, probably as the first one. And the animistic interpretations of the religions of nature are in principle not annulled by monopolization. With such walls we can only attain a certain self-deception, but our moral efforts are not furthered by them. On the contrary.
Now that I have quite openly stated our differences in intellectual convictions it is still clear to me that we are quite close to each other in essential things, i.e; in our evaluations of human behavior. What separates us are only intellectual "props" and "rationalization" in Freud's language. Therefore I think that we would understand each other quite well if we talked about concrete things.
With friendly thanks and best wishes,
Yours,
A. Einstein
.

Μετάφραση από τα Αγγλικά στα Ελληνικά (δική μου προσπάθεια, οποιαδήποτε καλύτερη μετάφραση είναι επιθυμητή)

Πρίνσετον 03/01/1954

Αγαπητέ κ. Γκούτκιντ,

Ενθαρρυμένος από τις επανειλημμένες προτάσεις του Μπρούβερ διάβασα μια υπέροχη αντίληψη στο βιβλίο σας και σας ευχαριστώ πολύ που μου το δανείσατε. Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν αυτό: Όσον αφορά τις πραγματικές αντιλήψεις σχετικά με τη ζωή και την ανθρώπινη κοινωνία έχουμε μια υπέροχη κοινή άποψη. Η προσωπική σας αντίληψη που αγωνίζεται για την ελευθερία από το Εγώ, το προσανατολισμένο στις επιθυμίες, για να κάνει τη ζωή όμορφη και ευγενή, με έμφαση στο καθαρά ανθρώπινο στοιχείο, μας ενώνει ως έχει μια «Αμερικάνικη Στάση».

Ακόμα, χωρίς την πρόταση του Μπρούβερ, δεν θα είχα ποτέ ασχοληθεί ο ίδιος εντατικά με το βιβλίο σας, επειδή είναι γραμμένο σε μια γλώσσα απρόσιτη σε μένα. Η λέξη Θεός, για μένα δεν είναι τίποτε περισσότερο από την έκφραση και το προϊόν της ανθρώπινης αδυναμίας, η Βίβλος μια αξιότιμη συλλογή αλλά ακόμα καθαρά πρωτόγονων θρύλων που παρ' όλα αυτά είναι αρκετά παιδαριώδεις. Ούτε η ερμηνεία ούτε η σημασία, όσο λεπτομερής μπορεί να είναι για μένα, το αλλάζει αυτό. Για μένα η Ιουδαϊκή θρησκεία όπως όλες οι άλλες θρησκείες, είναι μια ενσάρκωση της περισσότερο παιδαριώδους δεισιδαιμονίας. Και ο Ιουδαϊκός λαός στον οποίο χαίρομαι που ανήκω και με του οποίου τα νομιζόμενα έχω βαθιά συγγένεια, δεν έχει διαφορετική ποιότητα για μένα από όλους τους άλλους ανθρώπους (λαούς). Όσο μακριά κι αν πάει η εμπειρία μου, δεν είναι επίσης καλύτεροι από τις άλλες ανθρώπινες ομάδες, αν και προστατεύονται από τα χειρότερα καρκινώματα από το ελάττωμα της εξουσίας. Διαφορετικά δεν μπορώ να δω τίποτε «εκλεκτό» σε αυτούς.

Σε γενικές γραμμές το βρήκα οδυνηρό, που ισχυρίζεσαι μια προνομιακή θέση (γι' αυτούς) και προσπαθείς να το υπερασπιστείς με δύο τείχη υπερηφάνειας, ένα εξωτερικό ως άνδρας και ένα εσωτερικό ως Ιουδαίος. Σαν άντρας ισχυρίζεσαι, να το πω έτσι, μια εξαίρεση από την αιτιότητα, διαφορετικά αποδεκτή, σαν Ιουδαίος τον μονοθεϊσμό. Αλλά μια περιορισμένη αιτιότητα δεν είναι μακρύτερη μιας αιτιότητας σε όλα, όπως θαυμάσια ο Σπινόζα μας αναγνωρίζει τομή με όλα πιθανώς όπως το πρώτο. Και η ανιμιστικές ερμηνείες των φυσικών θρησκειών δεν είναι κατ' αρχή άκυρες από την μονοπώληση. Με τέτοια τείχη το μόνο που μπορούμε να πετύχουμε είναι μια βέβαιη αυταπάτη αλλά δεν είναι ηθικό οι προσπάθειές μας να υποστηρίζονται από αυτά. Μάλλον το αντίθετο.

Τώρα που έχω δηλώσει απροκάλυπτα τις διαφορές μας, στις πνευματικές μας πεποιθήσεις, εξακολουθεί να είναι σαφές για μένα ότι είμαστε αρκετά κοντά ο ένας στον άλλο σε ουσιαστικά πράγματα, δηλαδή στην αξιολόγησή μας της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Αυτό που μας χωρίζει είναι μόνο τα πνευματικά στιρήγματα και ο «εξ'ορθολογισμός» στη φροϋδική γλώσσα . Ως εκ τούτου νομίζω ότι θα καταλαβαίναμε καλύτερα ο ένας τον άλλο αν μιλούσαμε για συγκεκριμένα πράγματα.

Με τις φιλικές ευχαριστίες και τις καλύτερες ευχές

Δικός σας Α. Αϊνστάιν.

 http://eineken.pblogs.gr/